Severni Kavkaz je jedinstvena kombinacija prirodnih lepota, istorijskih spomenika, mineralnih izvora, različitih tradicija, jezika i naroda. Ovih devet magičnih mesta Kavkaza Sputnik je opisao kao one od kojih zastaje dah.
Elbrus
Najviša planina u Rusiji, tajanstvena i misteriozna. Veličanstvene lepote dijamant je u kruni Kavkaskih planina. Poznat je po velikom broju skijaških staza i planinarskim turama. Elbrus je vulkan i stojeći na njegovim padinama možete osetiti punu snagu ovog drevnog giganta.
Elbrus se nalazi na granici dve kavkaske republike Kabardino-Balkarije i Karačajevo-Čerkesije. U davnim vremenima, lokalno stanovništvo je obožavalo jedinog boga Tejrija, koji je živeo na vrhu najveće planine, kako bi sa ove visine mogao da vidi sve što se dešava okolo. Stoga je jedno od imena Elbrusa Tejri-Tau. Naučnici iz Kabardino-Balkarije tvrde da je moderno ime Elbrus lokalnog porekla i prevedeno sa turskog jezika znači el (džel), što znači „vetar“, a često se može naći i prevod „koji upravlja vetrovima“. Balkari i Karačaji koji žive u podnožju planine nazivaju planinu Mingi-Tau ili „planina od hiljadu planina“, „velika planina“, „planina na koju su se popeli“.
Planina Elbrus je na spisku najviših vrhova sveta. Lednici koji se spuštaju sa njegovih vrhova napajaju neke od najvećih reka Severnog Kavkaza: Kubanj, Baksan, Malka.
Dobro razvijena infrastruktura i saobraćajne veze omogućavaju popularizaciju ovog područja u turističkom, planinarskom i sportskom pogledu. Elbrus je vizit karta Kavkaza.
Tvrđava Narin-Kala
Narin-Kala je tvrđava u Dagestanu (grad Derbent). Objekat je kulturno nasleđe velikog značaja „Derbentska citadela Narin-Kala“ 6.-18. veka. Uvrštena je u UNESKO listu svetske baštine od 2003. godine. Tvrđava je podignuta u predarapskom periodu ranog srednjeg veka, ali među naučnicima još uvek postoji rasprava o vremenu početka gradnje. Rane građevine datiraju iz 6. veka, kasnije su iz 15. veka.
Prema prvoj verziji, najrasprostranjenije ime je „Tvrđava Sunca“, u drugoj je persijski Šah Hosrov 1., koji je podigao tvrđavu, dao ime tvrđavi Narin, po imenu svoje voljene žene, što znači „nežna“.
U raznim delovima zidina građene su kule. Deo zida koji se protezao u more činio je pogodnu luku za brodove, ali je istovremeno blokirao put kroz plitku vodu. Između njih, uz more, nalazio se drevni grad Derbent. Od tvrđave se takozvani Planinski zid (Dag-Bari) protezao u planine četrdeset kilometara.
Površina tvrđave je 4,5 hektara. Dužina zidova 700 metara, debljina dva do tri i po metra, visine i do 25 metara. Sve ovo činilo je tvrđavu gotovo nepristupačnom. Unutar tvrđave su se nalazili rezervoari, u koje je voda akumulirala iz planinskih izvora kroz sistem vodosnabdevanja. Dvorišta su bila na različitim nivoima.
Unutar tvrđave nalazi se najstariji hrišćanski hram 4.-5.veka, najstarija crkva u Rusiji, najstarija džamija iz 7. veka, zindan (podzemni zatvor), mauzolej derbentskih hanova, hanska kupatila, hanska kancelarija, stražarnica. U tvrđavi je bilo sedište iranskih namesnika – marzpana.
Barhan Sari Kum – jedinstvena peščana planina
Nedaleko od administrativnog centra Republike Dagestan, grada Mahačkale, nalazi se neverovatno mesto dina Sari Kum, ili kako je meštani zovu Sirihum, što znači žuti pesak. Zašto je ovo mesto neverovatno?
Ova peščana planina zauzima površinu od oko 500 hektara, ima visinu od 250-260 metara, dužina joj je 12 km, a na najširem mestu široka je 4 km. Visina dine je promenljiva, jer pesak pod uticajem vetra se kreće, neke dine su visoke i do 100 metara. Dina konstantno ima 4 vrha. Osnova planine ostaje uvek nepomična, jer je to glinena stepa.
Reka Šura-Ozen uslovno deli dinu na dva dela – veliki i mali. Leti vetar duva u jednom smeru, zimi u suprotnom, što održava konstantnu ravnotežu dine.
Zimi praktično nema mraza, uprkos činjenici da se javljaju u okolini, a leti temperatura vazduha raste do plus 60, a pesak se zagreje do plus 30.
U ovoj maloj pustinji živi 350 biljnih vrsta i oko 200 vrsta ptica. Postoje i oko 20 vrsta gmizavaca i oko 30 vrsta sisara. Ovde se takođe gnezde retke ili ugrožene vrste ptica, ovde živi oko hiljadu vrsta leptira. Floru predstavljaju predstavnici pustinja, ali postoje izuzeci kao što sutopole i vrbe koje vole vlagu, livadske biljke i trska.
Uprkos činjenici da je dina pesak, ona je prirodno skladište vlage, koja se u potpunosti ne isušuje ni u sušnom periodu.
Naučnici smatraju da je dina Sari Kum reliktna dina i stara je nekoliko stotina hiljada godina. Sitan pesak ima zlatnu boju.
Sari Kum je jedinstven spomenik prirode. Po veličini je na drugom mestu nakon dine Velika Erg, koja se nalazi u pustinji Sahara. Upravo na ovom mestu, a ne u pustinji, jednom je sniman čuveni sovjetski film „Belo pustinjsko sunce“.
Nažalost, na maloj dini postavljen je kamenolom za vađenje peska, pa je ekologija ovog jedinstvenog mesta narušena. Požurite da ga vidite!
Kavkaske Mineralne Vode
U podnožju severnog Kavkaza, gde se uzdižu jedinstveni vrhovi lakolitskih planina, na čelu sa „oblačnim“ Beštauom i „ozelenjenim“ Mašukom, nalazi se jedinstveno odmaralište Rusije – Kavkaske mineralne vode. Kavkaske mineralne vode čine Kislovodsk, Pjatigorsk, Esentuki i Železnovodsk. Od početka 20. veka, ovo su najmodernija odmarališta u Rusiji.
Kislovodsk, najjužniji grad-raj, privlači nas obiljem sunca, osvaja svojim parkom i nizom crvenog kamenja, kaskadnim stepeništem, Oljhovkom koja šuška preko kamenja i gotičkom galerijom Narzan.
Najsevernije odmaralište je Železnovodsk koje će vas iznenaditi obiljem čuvenih mineralnih voda – Slavjanovska, Smirnovska, očaravaće vas muzejom „Poštanska stanica“.
U Esentukiju, šetajući sokacima parka, fasciniraće vas male arhitektonske forme – pumpe izvora, cvetni kalendar, fontane, izvori mineralne vode „Esentuki br. 17“ i „Esentuki br. 4“, voda koja nema analoge u svetu.
Pjatigorsk je najinspirativniji istorijski i pesnički grad na Kavkazu. „Ovde je Puškinovo izgnanstvo počelo, a Ljermontovljevo progonstvo završeno. Planina Gorjačaja, planina Mašuk, sva ova imena podsećaju na legende, priče i beskrajno živopisnu prirodu Kavkaza. Pjatigorsk je jedinstven po tome što na njegovoj teritoriji postoji pet vrsta mineralnih vode i ovde se leče sve bolesti, kako kažu lekari, osim raka i virusa. Nazvan po najvišem vrhu Pjatigorija, planini Beštau, grad ima neverovatnu auru i životvornu snagu prirode, rađajući pesnike, pisce, naučnike.
Dargavs – grad mrtvih
Republika Severna Osetija-Alanija privlači turiste iz celog sveta lepotom prirode i drevnim istorijskim spomenicima. Drevne kule i tvrđave, nekropole i još mnogo toga. U basenu Dargav postoji veliki broj arheoloških nalazišta različitih doba, a najranija su još iz bronzanog doba. Prema legendi, ovde je živeo carević Taga, osnivač mnogih rodova visokog društva u Istočnoj Osetiji.
Dargavs znači ili „branitelj klisure“ ili „duga livada“.
U samom srcu klisure Dargav, duž južne padine planine Raminirah, do reke, idu svetlo žute zgrade. Na desnoj obali reke Gizeldon nalazi se nekropola Dargav, ili kako je obično zovu Grad mrtvih, istorijski spomenik koji se sastoji od 99 nadzemnih, polupodzemnih i podzemnih kamenih kripti koje su služile kao porodične grobnice. Što je porodica bila bogatija i plemenitija, to je porodična kripta bila viša.
Mesto na kome se nalaze kripte ima posebnu mikroklimu i vetar neprestano duva, što doprinosi prirodnoj mumifikaciji tela. Postoje slučajevi kada je tokom epidemije kuge cela porodica išla da umre u kripti.
re revolucije nije bilo moguće posetiti ovo mesto, jer bi posetilac mogao platiti životom. I do 1967. godine u grobnicama nisu vršena arheološka istraživanja. Arheolozi su pronašli mnogo predmeta, što pomaže dubljem proučavanju kulture tog perioda.
Od 30-ih godina 19. veka, stanovnici ovih mesta počeli su da se sele u ravnicu.
Zemlja kula
Planinska Ingušetija je posebno popularna među kavkaskim republikama. Na padinama planina nalazi se jedinstvena drevna kamena arhitektura – kule i zamkovi. Uglavnom se nalaze na teritoriji Džejrahskog regiona, kao i Sunženjskog.
Naučnici još nisu postigli konsenzus o vremenu početka izgradnje takvih građevina. Ali su sigurni da je prestanak gradnje bio u 19. veku, kada su Inguši počeli da se sele iz planinskog dela u ravnicu. Postoji više od 120 građevina koje su proučene, dok neke nisu istražene zbog nepristupačnosti ili graničnog pojasa.
Gradnja kula od velikog kamenja započela je davno, kako se pretpostavlja u neolitskom periodu. Glavna izgradnja je izvedena u srednjem veku, prema nekim karakteristikama, na primer, tehnika zidanja, princip planiranja, slični su onima koji su ranije izgrađeni.
Inguške kule se po svojoj arhitekturi i elementima dekoracije prilično razlikuju od svojih suseda. Borbene kule se takođe odlikuju svojom gracioznošću.
Bilo je potrebno sagraditi kulu u roku od godinu dana, a za to su postojali razlozi, kao što su ratovi i međuplemenski sukobi.
Vojne kule dostizale su visinu od 25-28 metara i imale su pet ili šest spratova. Vrh kule bio je pokriven posebnim kamenom, a imali su stepenaste piramidalne krovove. Neke kule imaju petroglife.
Rekom – drevna svetinja Osetije
Klisura Cei, u kojoj se nalazi svetilište, okružena je veličanstvenim vrhovima Vilpat, Adaj-hoh, Monah, Cajraga i Kaljperaga. Prema legendi, Rekom je sagrađen na mestu gde je Bog pustio jednu od tri suze na mrtvog Batradžu. Na osetinskom, ime svetilišta zvuči kao Rekomi Dzuar ili Rekomi Uastirdži. Hramovi Tarangelos i Mkalgabirta stvoreni su od dve druge suze. S jedne strane, Rekom je pokriven visokim liticama, izložen nakon nestanka glečera, s druge strane, otvoren je za lednik Cei.
Svetilište je izgrađeno bez ijednog eksera od borovih trupaca debljine 30-35 centimetara metodom nabijanja, tradicionalnom u davna vremena. Na isti način su gradili i u Rusiji, napravili bi zarez sa jedne ivice trupca, a sledeći balvan bi čvrsto ušao u njega.
„Narodna etimologija“ kaže da je reč „rekom“ prema jednoj verziji izvedena od „Hurikom“, što znači Sunčana klisura, prema drugoj „Irikom“ – Osetska klisura.
Smatra se da je utočište za muškarce, ženama tamo nije dozvoljen ulazak, jer je ovde centar kulta Uastirdži, koji je svetac zaštitnik muškaraca.
Nažalost, Rekom nije sačuvan o svom izvornom obliku. Moderna zgrada izgrađena 1995. godine nakon požara.
Arhiz – jedinstveni kutak naše planete
Na teritoriji Republike Karača-Čerkez, u klisuri reke Boljšoj Zelenčuk, nalazi se jedinstveni kompleks – naselje Nižne-Arhiz, na čijoj teritoriji su sačuvana tri monumentalna spomenika ranog srednjeg veka.
Od 5.000 do 7.000 ljudi živelo je u Hersonesu, sa površinom upola manjom od grada koji se ovde nalazi. Ni u jednom izvoru se ne spominje ime grada. Grad se nalazio od grebena Uzhum do reke Boljšoj Zelenčuk.
Tri hrišćanske kupolaste crkve dobro su očuvane na toj teritoriji. Srednji hram je sa puta vidljiv svima koji prolaze. Suprotno njemu, na steni, nalazi se ikona Hrista Spasitelja. Hram je sačuvan praktično u obliku u kojem je izgrađen. Pretpostavlja se da je, za razliku od Južnog hrama, Srednji je bio posvećen Svetoj Trojici. Severni hram je najveličanstveniji i najmonumentalniji i dominira čitavim naseljem, najšareniji je i najsvetliji. Na teritoriji hrama pronađeni su: bronzani krst, srebrni pozlaćeni medaljon sa likom Svetog Mateja, ženski nakit i još mnogo toga.
Uz severni hram je groblje, ostaci male kapele sa jednom apsidom, severni odbrambeni zid i još mnogo toga. Na teritoriji naselja bilo je 17 hrišćanskih crkava.
Na teritoriji naselja postoji i ruševina pravilnog kruga. U literaturi se naziva „krugom“.
Grozni – kavkaski Dubai
Grozni je administrativni centar Čečenske Republike. Po naredbi Aleksandra I, 22. juna 1818. godine, general Jermolov je na ovom mestu sagradio tvrđavu koja je imala veliki strateški značaj. Mesto na kojem je izgrađena tvrđava smatralo se jednom od najtežih tačaka na Severnom Kavkazu, pa je stoga i dobilo ime – Groznaja.
Tvrđava je pretvorena u grad 1870. godine, nakon što je izgubila vojni značaj. U istom periodu otkrivena je nafta na teritoriji Čečenije, što je dovelo do izgradnje železnice. Grozni postepeno postaje veliki industrijski centar.
Grad se aktivno razvijao tokom Sovjetskog Saveza i bio je gotovo potpuno uništen nakon njegovog raspada 1994-1999. Ujedinjene nacije su Grozni proglasile za najrazrušeniji grad na zemlji od Drugog svetskog rata.
Mnogi prepoznaju savremeni Grozni kao jedan od najlepših gradova Severnog Kavkaza, često ga nazivajući „Kavkaski Dubai“.
Kompleks Grozni-Siti, koji se nalazi na obali reke Sunža u samom centru grada, naziva se simbolom novog grada. Sastoji se od sedam visokih zgrada: poslovnog centra, hotela i stambenih zgrada. Najviša zgrada zove se „Feniks”, ima četrdeset spratova.
U blizini se gradi kula od 400 metara koja ima 79 spratova, nazvana po prvom predsedniku republike Ahmatu Kadirovu „Kula Ahmat“. Prema projektu, oko tornja će biti napravljena „reka na dva nivoa“, „Šahovska akademija“ i ogroman bazen nad rekom Sunžom.
U centru grada nalazi se jedna od najvećih džamija na svetu, nazvana „Srce Čečenije“, napravljena za 10.000 ljudi. Minareti se smatraju najvišim u Rusiji. Džamija je sagrađena nalik Istanbulskoj Plavoj džamiji.
Nedaleko od Doma štampe nalazi se još jedan važan objekat grada – Memorijalni kompleks slave nazvan po Ahmatu Kadirovu, posvećen Pobedi u Drugom svetskom ratu i prvom predsedniku republike. Memorijalni kompleks uključuje: muzej, Večni plamen slave, spomenik Movlidu Visaitovu, stelu stilizovanu pod kulu Vajnah, spomenik Ahmatu Kadirovu, spomenik Matašu Mazajevu i tenkistima Velikog otadžbinskog rata. Sve ovo se nalazi u parku na površini od oko pet hektara.
Grad takođe planine ima svoje more koje se zove Grozni. U rezervoaru je uređen kompleks svetlosnih i muzičkih fontana sa muzičkim performansima. Savremeni grad se dinamično razvija i predstavlja jedan od industrijskih i naučnih centara Rusije.
Izvor: Sputnjik
