Budućim roditeljima danas su dostupni brojni prenatalni testovi koji im mogu pomoći da prate zdravstveno stanje svog deteta još pre nego što se ono rodilo. Ovi testovi koriste se kako bi se utvrdilo postojanje genetskih i razvojnih poremećaja kod bebe, ali i pol i krvna grupa bebe ili očinstvo.
Postoje invazivni i neinvazivni prenatalni testovi. Neinvazivni prenatalni testovi predstavljaju analizu krvi majke u potrazi za određenim markerima.
U invazivne metode spadaju procedura amniocenteze, odnosno vađenje i analiza plodove vode, kortoncenteza tj. vađenje plodove krvi iz pupčane vrpce, kao i horiocenteza ili biopsija horionskih čupica, poznata i kao CVS.
U nastavku teksta saznajte kako se ovi testovi izvode i čemu služe.
Testovi za utvrđivanje trudnoće – kako znati da li ste trudni?
Potrebno je oko 14. dana da bi došlo do začeća, a ove dve nedelje zvanično se računaju kao prve dve nedelje trudnoće, iako tada zapravo još uvek niste trudni. Zanimljivo je da mnoge žene osećaju određene simptome trudnoće i pre nego što testovi i analize mogu da je potvrde.
Kako biste ustanovili trudnoću, na raspolaganju su vam kućni testovi koje možete raditi u prvim nedeljama trudnoće, ali koji nisu 100% precizni. Prvi pouzdan način da utvrdite trudnoću jeste ginekološki i ultrazvučni pregled u 6. nedelji trudnoće.
Određivanje pola deteta – kada možete saznati da li nosite devojčicu ili dečaka?
Pol bebe može se utvrditi na tri načina: neinvazivnim prenatalnim testovima krvi, ultrazvukom i invazivnim dijagnostičkim metodama. Svaka od ovih metoda izvodi se u određenom periodu trudnoće, te od odabrane metode zavisi kada ćete najranije moći da saznate pol vašeg deteta.
Neinvazivni prenatalni testovi mogu se raditi već od 10. nedelje trudnoće, te tada najranije možete saznati i pol vašeg deteta. Ukoliko se pol određuje ultrazvukom, obično se saznaje između 16. i 20. nedelje.
Neinvazivni i invazivni prenatalni testovi – koja je razlika?
Neinvazivni prenatalni testovi nazivaju se još i skrining testovi. Oni se obavljaju putem analize majčine krvi i mogu se raditi već od 10. nedelje trudnoće.
Bezbolni su i bezopasni, ali njihovi rezultati nisu potpuno pouzdani. Naime, oni zapravo pokazuju verovatnoću za postojanje određenog genetskog poremećaja, te ne mogu dati precizan odgovor da li je on zaista prisutan ili ne.
Sa druge strane, invazivni prenatalni testovi, poznati i kao dijagnostički testovi postavljaju tačnu i preciznu dijagnozu, ali umeju da budu neprijatni za majku, sa obzirom na to da se iglom ulazi u trbuh. Takođe, prilikom njihovog izvođenja postoji rizik od pobačaja, koji iznosi 0,5%.
Neinvazivni prenatalni testovi – šta se može saznati analizom majčine krvi?
Najpoznatiji neinvazivni prenatalni testovi koji su obavezni tokom trudnoće jesu dabl i tripl test. Oni osim analize određenih markera u krvi obuhvataju i ultrazvuk, a rade se u cilju određivanja verovatnoće za razvoj genetskog poremećaja kod deteta.
Najčešće se rade kod trudnica starijih od 35 godina i onih koje imaju genetske poremećaje u porodici ili su već rađale decu sa ovakvim poremećajima.
Dabl i tripl test – šta vam pokazuju ovi testovi?
Dabl test jedan je od prvih prenatalnih testova u trudnoći. Radi se između 12. i 14. nedelje trudnoće, i sastoji se od analize krvi majke i ultrazvuka.
Analizom krvi mere se dva hormonska markera, odnosno nivoi dva proteina u krvi: slobodni beta HCG i PAPP-a. Ultrazvukom proverava se anatomija ploda i meri nuhalna transluenca, odnosno proziran prostor u tkivu na zadnjoj strani bebinog vrata.
Tripl test radi se između 15. i 20. nedelje trudnoće, na isti način kao i dabl test, i zapravo predstavlja njegovu dopunu. Analizom krvi mere se vrednosti tri hormonska markera: hCG, AFP i uE3, a zatim se ultrazvučnim pregledom proverava anatomija bebe.
Kada se rade invazivni prenatalni testovi?
Ukoliko rezultati dabl i tripl testa nisu optimalni, te se sumnja na postojanje genetskih poremećaja kod bebe, lekar će trudnicu poslati na invazivne dijagnostičke metode kako bi se njihovo postojanje sa sigurnošću isključilo ili potvrdilo.
Takođe, ove analize mogu se preporučiti ukoliko postoji veći rizik za nastanak genetskog poremećaja kod deteta, kao što su veća starosti trudnice ili prethodno postojanje ovakvih poremećaja u porodici.
Horiocenteza – biopsija horionskih čupica
Biopsija horionskih čupica je najraniji invazivni dijagnostički test. Najčešće se radi između 10. i 12. nedelje trudnoće, a najkasnije do 15. nedelje i podrazumeva uzimanje uzorka horionskih čupica, koje predstavljaju deo placente. Ovaj uzorak može se uzeti transvaginalno ili kroz stomak.
Najpre se ultrazvukom određuju veličina bebe i položaj posteljice. Zatim se tankom iglom transvaginalno ili preko stomaka uzima uzorak koji se šalje na analizu. Rezultati se dobijaju za par dana.
Amniocenteza – analiza plodove vode
Amniocenteza radi se između 16. i 19. nedelje trudnoće. Tokom ove procedure, uzorak plodove vode uzima se iz materice pomoću šuplje igle, a zatim se šalje na dalje analize.
Ceo postupak kontroliše se ultrazvukom, kako ne bi došlo do povrede ploda. Ukoliko se radi brza PCR naliza, rezultati su gotovi za par dana, a ukoliko se radi pun kariotip, čekaćete par nedelja.
Kordocenteza – analiza plodove krvi
Kordocenteza predstavlja analizu krvi iz pupčane vrpce. Radi se nakon 20. nedelje trudnoće, a najčešće u 23. ili 24. nedelji. Kao i amniocenteza, radi se kao dopuna skrining testovima, ali i umesto amniocenteze, u slučaju da ste zakasnili na nju.
Pored poremećaja u broju hromozoma, ukazuje i na postojeće infekcije ploda i konkretne neurološke defekte poput epilepsije, oštećenje sluha ili mozga.
Ultrazvučnim pregledom određuje se položaj ploda, a zatim se tankom iglom preko pupka izvlači određena količina krvi iz pupčane vrpce, koja se šalje na detaljne analize. Na rezultate ovih analiza čeka se 4 do 10 dana.
Iako su neinvazivni testovi svima primamljiviji jer nisu neprijatni za trudnicu i ne predstavljaju rizik za bebu, ponekad je potrebno dopuniti ih invazivnim metodama. Na roditeljima je da odluče kojim će se analizama podvrgnuti, ali imajte u vidu da se sve one rade za dobrobit vašeg deteta.
Autor: Srbijanka Stanković
